Hoofden op pootjes: waarom vrouwen het contact met hun lichaam verloren – en hoe we het terugvinden
Hoofden op pootjes: waarom vrouwen het contact met hun lichaam verloren – en hoe we het terugvinden
Over waarom zoveel vrouwen het contact met hun lichaam verloren, en hoe we stap voor stap weer terug in ons lijf kunnen komen — voorbij oude scripts, verhalen en verwachtingen, terug naar onze vrouwelijke wijsheid.
In mijn werk met vrouwen, of het individueel is, tijdens de yin yoga lessen, of in mijn cirkels, zie ik vaak dezelfde patronen, bij vrijwel iedereen. Soms meer, soms in mindere mate, maar altijd aanwezig. Yep. Dan kijk ik de cirkel of de zaal rond en dan zie ik zo veel hoofden. Hoofden op pootjes. En waarom is dit? Waarom is het precies daar tussenin waar we NIET zijn? In ons lijf, diep in ons bekken.
Ik weet wel waarom. Tenminste, ik heb een donkerbruin vermoeden. Volgens mijn ervaring en ondersteund door diverse autoriteiten in deze wereld. Want ja, het zijn wetenschappers, en daar houden we van in deze tijd. Wetenschappelijk bewezen betekent in dit geval: met je hoofd verklaren wat wij allemaal diep van binnen al weten. Hou je vast, daar gaan we.
Even geleden las ik het boek ‘The Chalice and the Blade’ van Riane Eisling. Voor wie het niet kent: het is een must read. Het boek is alweer bijna 40 jaar oud. Ja, oud. En dat telt vaak minder in wetenschappelijke kringen. Tijdens het schrijven van mijn scriptie aan de universiteit (‘De positie van de vrouw in de 20e -eeuwse Noord-Afrikaanse literatuur, voor wie het interesseert) werd ik er in ieder geval op afgerekend als ik me beriep op bronnen ouder dan 20 jaar. Laat me je vertellen: ik had gewild dat ik Eisler eerder had gelezen. Zo’n 25 jaar eerder, toen ik jong was en dacht de wereld te moeten veroveren door me anders te profileren.
Weet je welk boek ik toen las? “Play like a man, win like a woman” van Gail Evans. Inderdaad, geschreven door een vrouw. De ondertitel? What men know about succes that women need to learn. Nu denk: ‘I beg your f*cking pardon???’ Toen dacht ik: ‘Aha, zo dient het spel blijkbaar te worden gespeeld. Dankjewel Gail’. En ik was er best goed in. Tot ik erachter kwam dat het niet te doen was en toen was het te laat. Met als gevolg een burn-out waar je U tegen zegt.
Maar ik ga te diep de zijweg in. Terug naar Eisler.
Wat Riane Eisler ons leert over vergeten wijsheid
Je kunt zeggen dat haar boek oud is. En ja, misschien zijn sommige details later weerlegd, en is dit slechts een gedeelte van de waar-heid. De waarheid die duizenden jaren lang zo goed verdoezeld is dat niemand meer weet hoe het echt zat. Succesvolle campagne dus. Maar feit is en blijft: zij heeft het weer naar boven gebracht. De kennis die verborgen is geweest. Weggemoffeld. De oude wereld die zo veel meer was dan het beeld van een voorovergebogen in berenvellen geklede wildeman die een knuppel over de grond sleept. Want dat is het beeld dat ik kreeg op de basisschool. En zelfs nu, in sommige geschiedenisboeken, begint beschaving pas bij de Grieken. Vóór die tijd heerste blijkbaar primitieve chaos. Ohja? OHJA??
De tijd van de godinnen
In ‘The Chalice and the Blade’ beschrijft Riane Eisler dat er in het oude Europa -vóór de Indo-Europese invasies- godinnenculturen bestonden, gebaseerd op het ‘partnerschapsmodel’, waarin vrouw en man volledig gelijkwaardig waren. Deze samenlevingen waren vredig, gelijkwaardig en hoog geavanceerd. In deze culturen stonden de cyclus van het leven, vruchtbaarheid en samenwerking centraal. Ze beschrijft hoe deze samenlevingen werden overschreven door patriarchale, krijgshaftige culturen die hiërarchie, overheersing en verheffing van de man boven de vrouw introduceerden. Hierdoor raakte dit oorspronkelijke partnerschapsmodel verdrongen.
golven
Eisler vertelt ook hoe deze patriarchale overheersing in golven ging, uitgestrekt over duizenden jaren. Want na iedere invasie kwam langzaam weer het warme, levengevende, omhullende aspect van de Godin terug. Volgens Eisler was dit wereldbeeld aantrekkelijker (natuurlijker?) dan het koude, op macht gerichte mannelijke principe. Overheersers namen dit over en pasten het aan. Tot weer een invasiegolf van geweld kwam. En er uiteindelijk niets meer van overbleef.
Het verhaal dat we zijn gaan geloven
In het boek staat feilloos de verklaring geschreven waarom de wereld baat heeft bij hoofden op pootjes. Waarom er een belang bij is dat die hoofden steeds maar weer letterlijk de boventoon voeren. En wederom: een onderschrijving van wat ik wel wist. Wat iedereen eigenlijk diep van binnen (daar is die weer) weet…
Eisler laat zien hoe het narratief werd verschoven: van verering van de levengevende moeder naar verheerlijking van geweld, hiërarchie en dood. De Griekse theaters – en waarschijnlijk al eerder – werden functioneel ingezet om deze herinnering te overschrijven. Keer op keer diende dit verhaal herhaald te worden, vergezeld van ridiculisatie en degradatie van vrouwen, zichtbaar in figuren als Helena van Troje (de verleidster) en Pandora (de brengster van het Kwaad). Waarom steeds herhalen? Omdat een tegennatuurlijk verhaal herhaling nodig heeft om ‘normaal’ te lijken. Anders gaat de werking verloren. Dan her-inner je je weer dat er iets niet klopt. Iets begint niet ‘nog meer waar’ te worden als je het vaker herhaalt. Je went er alleen aan dat het blijkbaar zo is.
de kracht van herhaling
Dit principe heeft een naam: het ‘illusory truth effect’, voor het eerst onderzocht in 1977 door Hasher, Goldstein en Toppino. Recente studies bevestigen dat zelfs één herhaling van een bewering vaak als betrouwbaarder wordt gezien, waardoor informatie sneller verspreidt – ook als deze niet waar is.
Uit je hoofd in je lichaam: het pad terug naar jezelf
Al die tijd woont de waarheid in jouw lijf. Daar waar je niet komt, omdat je hoofd zo hard roept. Om echt te leven, mag je weer uit je hoofd in je lichaam. Die waarheid is natuurlijk niet altijd comfortabel. Ze laat je wellicht voelen dat je je al die tijd voor de gek hebt laten houden. Dat het niet waar is wat je al die tijd hebt geloofd. Over wat veiligheid is. Over wat heilig is. Wat leven is. Over wat geluk is en wat je nodig hebt om geluk te ervaren. Wat schoonheid is. Wat van waarde is. Wat klopt. Kortom: wat WAAR is en waar dat woont.
Nee, blijf maar in je hoofd. Je hoofd dat de beelden van opgeblazen lippen en ronde billen waarneemt -bewust of niet- en zich dus verhoudt tot de hedendaagse standaard van slank en jong. Je hoofd dat met behulp van reclames het idee krijgt dat je iets moet kopen om iets te krijgen. Dat je moeite moet doen om liefde en veiligheid te ervaren. Je herinnert je de opmerkingen van je moeder over je kleding. Opmerkingen van zussen of vriendinnen over hoe aanwezig je was, hoe je danste. Hoe er achter je rug om werd gepraat over wat je allemaal wel en niet hebt gedaan met die of die jongen -of meisje. En je neemt jezelf voor -in je hoofd- om het anders te doen. Dat het anders moet, dat je anders hebt te zijn. Dat je je aan moet passen om gezien, gewaardeerd en gelukkig te worden. Waaraan? Aan het script van deze door mannen neergezette maatschappij, oftewel het patriarchaat. Play like a man, win like a woman.
De wond en de wijsheid
En wat gebeurt er als je besluit terug in je lijf te keren? Wanneer je besluit om je te verbinden met de wijsheid die daar woont? Om je hoofd je hoofd te laten, en te voelen wat klopt? Maak je geen illusies, want comfortabel is anders. Fucking stress in eerste instantie. Je hoofd gaat heel hard blèren dat het gelijk heeft. Dat het onveilig is. Dat je heel hard weg moet rennen. Dat je uiteindelijk alleen bent (zie je wel!). Het zijn je demonen, die wonen in je hoofd. Het is de wond die jou is toegedaan, zo vaak door een vrouw met een eigen wond, die jou heeft willen beschermen (je moeder, je zus). Of mee heeft willen nemen in haar eigen verwonding, omdat het toch niet zo kan zijn dat jij doet waar zij zelf zo graag verlangde maar wat niet mogelijk was of leek (collega’s, je leidinggevende). De wond op het zusterschap in volle glorie. En meer, natuurlijk zo veel meer. Alles wat we onszelf vertellen en verteld hebben over wat we moeten doen om ons veilig te houden. En het is niet waar.
De kunst van zakken
En dan? Zakken in je lijf, het klinkt vrij simpel, maar hoe doe je dat dan? Het kan op allerlei manieren, maar het vraagt vooral toewijding aan jezelf. Het vraagt moed om terug in je lijf te zijn, aanwezig, voelend, echt. Steeds weer een showing up om jouw lijf te laten weten dat je er bent, dat je bereid bent om te voelen. Bereid bent om weer te weten. In mijn yin lessen nodig ik je uit om steeds weer in mildheid en zachtheid te voelen wat je wijze lijf je laat voelen. Herinneringen worden opgeslagen in je bindweefsel. Kunnen zich daar vastzetten, veroorzaken pijn of discomfort. Vragen om liefde, om compassie, om gehoord te worden. Voor langere tijd in een houding verblijven, nodigt je uit om alles te voelen, zodat het door mag stromen. In de cirkel doen we bewustzijnsoefeningen. Nodig ik je uit om werkelijk te luisteren naar wat jij tegen jezelf zegt, waar jij jezelf van overtuigt. Ik nodig je uit te voelen of het waar is, en waar dat vandaan komt. Om afscheid van te nemen van oude scipts en coping mechanismes. Banden door te snijden en sluiers op te heffen. Demonen te aanschouwen en te verslaan. Met je sisters als getuige. Als reality check dat jij veilig bent, bij jezelf, in jouw lijf. Dat je terug in je lijf mag komen, in de rust en het weten van je bekken.
En dan nu de hamvraag: why even bother? Is dat het allemaal wel waard?
Terug naar jezelf
Oh mooie jij! Ja het is het waard! Het is het waard om jouw woorden te laten klinken zonder bang te zijn dat je mensen afschrikt. Het is het waard om keihard mee te zingen zonder bang te zijn dat je de enige bent die te horen is. Het is het waard om wild te dansen zonder bang te zijn dat je te veel ruimte inneemt. Het is het allemaal waard, omdat het WAAR is. Omdat dat LEVEN is. Omdat jij het leven waard bent, in al jouw puurheid, in je volle glorie. Met jouw prachtige heilige lijf, dat precies goed is zoals het is, met jouw prachtige stem die precies zegt wat het moet zeggen.
En laat niemand je vertellen dat het anders is. Her-inner je. En dan weet je ook: dat is de wond van je sister. Dat zegt niets over jou.
Zij is ook maar een hoofd op pootjes.
